Bối cảnh lịch sử
Năm 1993 và 1995, các ngôi làng và thị trấn ở South Limburg bị ngập lụt nghiêm trọng. Đây chính là xuất phát điểm dẫn đến hình thành dự án. Nhiệm vụ chính của dự án là bảo đảm an toàn, bảo tồn thiên nhiên kết hợp với hoạt động khai khoáng. Năm 2001, tỉnh đã bật đèn xanh cho dự án Grensmaas. Quyết định này dẫn đến một quy hoạch vùng mới bốn năm sau đó, được gọi là POL Grensmaas. Năm 2005, chính quyền Tỉnh Limburg, Bộ Nông nghiệp, Thiên nhiên và Chất Lượng Thực phẩm Hà Lan (LNV), và Bộ Giao thông, Công trình Công, Quản lý Tài nguyên Nước, và Liên doanh Grensmaas, ký hợp đồng thực hiện dự án.
Tháng 10 năm 2008, Tổng thư ký bang Tineke Huizinga của Bộ Giao thông, Công trình Công và Quản lý Tài nguyên Nước, và Thống đốc Leon Frissen chính thức phê duyệt khởi công dự án Grensmaas. Do cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009 gây thiệt hại nặng nề cho lĩnh vực xây dựng ở Hà Lan, liên doanh phải vật lộn với tình trạng sụt giảm doanh số lớn. Đến năm 2011, dự án mới tái khởi động và được phép kéo dài thêm ba năm. Có thể xem thêm chi tiết trên https://www.grensmaas.nl/. Dự án Grensmaas tiếp tục được vận hành cho đến cuối năm 2027. Dự án kéo dài gần hai thập kỷ này là ví dụ về hợp tác hướng tới mục tiêu dài hạn.
Thiết kế đã chỉnh sửa cho các tuyến giao thông vận chuyển sỏi ở Geulle aan de Maas là một trong những ví dụ về việc người dân đã có tiếng nói trong việc thực hiện dự án ngay từ ban đầu.
Giải thưởng quốc gia và EU cho dự án Grensmaas
Dự án Grensmaas đã giành được giải thưởng quốc gia “Het Zonnetje” như một tấm gương sáng cho tất cả các dự án về nước dâng ở Hà Lan. Liên doanh được trao giải thưởng nhờ cách thức đặc biệt tận dụng sự tham gia sâu rộng của cư dân, tạo điều kiện cho nhân dân đồng hành suốt quá trình thực hiện dự án giữa Maastricht và Roosteren. Dự án đã đạt được hai mục tiêu chính là phòng chống lũ lụt và xây dựng khu bảo tồn thiên nhiên rộng 1000 ha.
Trong Giải thưởng Phát triển Bền vững Châu Âu năm 2019, do Hiệp hội Cốt liệu Châu Âu (UEPG) tổ chức với ban giám khảo quốc tế và độc lập, dự án Grensmaas đã giành giải cao nhất trong hạng mục “Đóng góp kinh tế/giá trị gia tăng cho xã hội”. Ban giám khảo ca ngợi giá trị gia tăng xã hội to lớn của dự án trong việc phòng chống lũ lụt và bảo tồn thiên nhiên. Hợp tác bình đẳng và chia sẻ quyền lực giữa các bên, không phân biệt quyền lực nhà nước với quyền lực nhân dân, không thiên vị giữa công quyền với dân quyền, giữa chính quyền trung ương, tỉnh, thành phố, thành phố trực thuộc trung ương, Ủy ban Nước Limburg và Natuurmonumenten, với cư dân địa phương và doanh nghiệp tư nhân, nhận được rất nhiều đánh giá cao cả về phương diện thực hành lẫn chiến lược chính sách, cả về phát triển kinh tế xã hội lẫn quan điểm luôn lấy con người làm trung tâm của tầm nhìn hướng đến phát triển thịnh vượng bền vững.
Bài học chính
Thực hành tốt
- Các kế hoạch quản lý lưu vực sông xuyên quốc gia được thiết lập để đảm bảo áp dụng nhất quán các chính sách và quy định dọc theo sông chính.
- Cốt liệu thường bị loại trừ khỏi luật khai thác trong khuôn khổ EU nói chung.
- Khai thác từ sông ở EU thường bị hạn chế bởi các chỉ thị về môi trường, nước và đa dạng sinh học.
- Có giả định chống khai thác cát sông, chỉ cho phép khai thác để tạo điều kiện kiểm soát lũ lụt và giao thông đường thủy.
- Các quy định về môi trường trao quyền giám sát, báo cáo, thực thi và truy tố mạnh mẽ cho cả cơ quan quản lý và công dân.
- Dự án Grensmaas được chứng minh hiệu quả về kiểm soát lũ lụt, bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế.
Mặt cần cải thiện
- Một ngoại lệ đáng chú ý đối với thực hành tốt là khai thác trầm tích được đề xuất từ Sông Drava gần Osijek ở Croatia, dường như không được đánh giá thích đáng theo Chỉ thị về Môi trường Sống và Chim và Chỉ thị về Khung về Nước. Hoạt động này hiện là đối tượng của hành động pháp lý từ Liên minh Châu Âu và Hội đồng.
Phạm Thị Thùy Linh
