1. DIỄN BIẾN NGUỒN NƯỚC SÔNG MÊ CÔNG

1.1. Chế độ nước trong Biển Hồ (Tonle Sap)

Mực nước nhánh vào hồ Tonle Sap tại Prek Kdam (Hình 1), ngày 14/01 ở cao trình 2,00 m. Dung tích hồ còn khoảng 7,70 tỷ m3 , Biển Hồ ở giai đoạn xả nước, đóng góp dòng chảy từ biển hồ hàng ngày xuống hạ lưu là quan trọng.

Hình 1. Diễn biến nước trạm Prek Kdam - Biển hồ, cập nhật ngày 14/01/2021

1.2. Dòng chảy trên dòng chính sông Mê Công

Bảng 1: So sánh mực nước các trạm chính và dung tích hồ Tonle Sap

Ghi chú: (-) là thấp hơn

Hình 2 và Hình 3 cập nhật diễn biến mực nước đến ngày 14/01/2021 tại trạm Kratie và trạm Chiang Saen trên dòng chính sông Mê Công về đồng bằng:

Hình 2. Diễn biến mực nước (cao độ tương đối) tại Chiang Saen –Thái Lan, cập nhật 14/01/2021

Hình 3. Diễn biến mực nước về qua trạm Kratie, cập nhật ngày 14/01/2021

Bảng 2: So sánh mực nước lớn nhất cùng thời kỳ một số trạm trên đồng bằng

Sông Mê Công đang trong thời kỳ đầu mùa khô 2020 - 2021. Tuần qua, dòng chảy thượng nguồn sông Mê Công có xu thế giảm, dòng chảy đầu nguồn sông Cửu Long có xu thế tăng nhẹ theo triều, cụ thể:

• Tại trạm Kratie: Mực nước trong tuần qua có xu thế giảm khi đã giảm 0,47 m so với tuần trước. Cụ thể, đến 7h ngày 14/01 mực nước tại Kratie đạt 7,63 m, cao hơn 0,22 m so với TBNN (7,41 m), cao hơn 0,54 m so với năm 2020 (7,09 m), cao hơn 0,32 m so với năm 2016 (7,31 m).
• Tại Biển Hồ: Mực nước Biển Hồ là 3,32 m, thấp hơn 0,65 m so với TBNN (3,97 m), cao hơn 1,12 m so với năm 2020 (2,2 m), cao hơn 1,03 m so với năm 2016 (2,29 m).
• Tại Tân Châu và Châu Đốc: Mực nước tại trạm Tân Châu và Châu Đốc tuần qua có xu thế tăng khoảng 0,1 m và biển đổi theo triều. Mực nước lớn nhất ngày 14/01 tại trạm Tân Châu đạt 1,74 m, cao hơn 0,37 m so với năm 2016 (1,37 m), cao hơn 0,3 m so với năm 2020 (1,44 m). Tại Châu Đốc đạt 1,89 m, cao hơn 0,4 m so với năm 2016 (1,49 m) và cao hơn 0,34 m so với năm 2020 (1,55 m).

2. DIỄN BIẾN NGUỒN NƯỚC TRÊN ĐỒNG BẰNG VÀ DỰ BÁO TIỀM NĂNG NGUỒN NƯỚC MÙA KHÔ 3 VÙNG SINH THÁI ĐBSCL

2.1. Diễn biến mưa trên đồng bằng

Tình hình mưa trên đồng bằng từ ngày 07/01 đến ngày 13/01: trong tuần mưa ít xuất hiện trên đồng bằng. Mưa nhỏ xuất hiện tại các trạm Cái Bè, U Minh với lũy tích lượng mưa trong tuần trên dưới 20 mm

Hình 4. Lũy tích lượng mưa một số vùng trên ĐBSCL, tuần từ 07/01 đến 13/01/2021

Dự báo trong tuần tới mưa hầu như ít xuất hiện trên đồng bằng, mưa nhỏ chỉ tập trung ở vùng Bán Đảo Cà Mau với lũy tích lượng mưa trên dưới 20mm. Vì vậy nguồn nước tưới chủ yếu phụ thuộc vào nước về từ thượng nguồn, cần chủ động bơm tát và tích trữ khi có thể.

2.2. Diễn biến và dự báo nguồn nước trên các vùng đồng bằng sông Cửu Long trong tuần

Nguồn nước mùa khô năm 2020-2021 về vùng Đồng bằng sông Cửu Long xấp xỉ so với trung bình 10 năm gần đây. Lưu lượng bình quân tháng 01/2021 tương đương so với trung bình và có cao hơn so với năm kiệt 2015-2016 và 2019-2020, ảnh hưởng của việc giảm xả thủy điện Trung Quốc được xem như ít có ảnh hưởng đáng kể đến dòng chảy ở Tháng 1. Chi tiết dự báo như bảng dưới.

Bảng 3: So sánh lưu lượng dự báo tại Kratie 2020-2021 với một số năm

Mùa kiệt năm 2021, lượng xả nước mùa khô 2020-2021 từ khu vực Trung Quốc xuống hạ lưu dự báo trên dưới 1000 m3/s. Mưa hạ lưu vực không đáng kể, dự báo dòng chảy về đồng bằng giảm, mặn có xu hướng tăng dần trong tháng 1 và các tháng đầu mùa khô. Dưới đây là dự báo nguồn nước cho 3 vùng Đồng bằng sông Cửu Long:

• Vùng thượng ĐBSCL, bao gồm phần đất tỉnh An Giang, Đồng Tháp, thượng nguồn Long An, Kiên Giang và TP. Cần Thơ, nguồn nước hiện thuận lợi cho sản xuất, tận dụng thời điểm lấy nước ở các vị trí xa kênh trục.
• Vùng giữa ĐBSCL, bao gồm phần đất thuộc TP. Cần Thơ, tỉnh Tiền Giang, Long An, Kiên Giang, Hậu Giang, Đồng Tháp, tỉnh Vĩnh Long và vùng được kiểm soát mặn ở Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre: nguồn nước còn thuận lợi cho sản xuất. Vùng không bị ảnh hưởng mặn có thể tưới tự chảy nhờ lợi dụng thủy triều. 
• Vùng ven biển ĐBSCL: bao gồm ven biển các tỉnh ven biển ĐBSCL (Long An, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và tỉnh Kiên Giang): dự báo 2021 là năm mặn hạn cao, chủ động các biện pháp tích trữ nước từ bây giờ khi nguồn nước chưa bị ảnh hưởng mặn. Chủ động các biện pháp tích trữ nước bảo vệ các vườn cây trái và nước sinh hoạt.

2.3. Dự báo ảnh hưởng của giảm xả nước từ 5-24/1/2021 từ Thủy điện Trung Quốc

Việc giảm xả nước từ thủy điện Trung Quốc giai đoạn từ 5-24/1/2021 xuống còn khoảng 1000 m3/s được xem là kịch bản đã được lường trước. Ảnh hưởng của việc giảm xả từ thủy điện Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến ĐBSCL vào cuối tháng 1 và đầu tháng 2, đúng vào thời kì cả nước chuẩn bị kết thúc năm Canh Tí và đón Xuân Tân Sửu, dự báo từ 25/1/2021 các ảnh hưởng đến biên giới và hết ảnh hưởng ra đến biển ở đợt giảm xả này đến 25/2/2021. Thời kì ảnh hưởng LỚN NHẤT đúng vào những ngày Tết Cổ truyền, 8/2/2012-16/2/2021, mặn 4g/l có thể xâm nhập vào sâu trên dòng chính, các cửa sông Cửu Long 48-70km và 75-90km trên sông Vàm Cỏ.

3. KHUYẾN NGHỊ SẢN XUẤT VÀ QUẢN LÝ NƯỚC MÙA KIỆT 2021

Dự báo tiềm năng nguồn nước mùa khô năm 2020-2021, nước về thấp ngay từ đầu mùa khô và mặn bất thường có thể xảy ra sớm ngay từ các tháng đầu mùa khô, tháng 12, tháng 1 và kéo dài tới tháng 5, có thể còn xảy ra những biến động bất thường ở bất cứ thời điểm nào theo vận hành thủy điện và các thời tiết cực đoan, triều cường, gió Chướng. Vì vậy, các địa phương chủ động các giải pháp ứng phó, phòng chống hạn mặn nặng ngay từ bây giờ. Dưới đây là một số khuyến cáo cho từng vùng:

• Vùng thượng ĐBSCL: nguồn nước đảm bảo cho sản xuất, chủ động sản xuất sớm vụ đông xuân nhằm giảm sử dụng nước các tháng kiệt. Tăng cường các giải pháp cấp nước cho các vùng núi cao thuộc Tri Tôn, Tịnh Biên đề phòng hạn ở các vùng này.
• Vùng giữa ĐBSCL: đề phòng ảnh hưởng mặn xâm nhập cao trong năm này, chủ động giảm diện tích vụ Đông xuân các vùng đã bị ảnh hưởng ở năm 2020. Tăng cường các giải pháp bảo vệ nguồn nước, tích trữ nước và bơm hút khi cần. Khi lấy ngọt hoặc tưới cho cây trồng cần kiểm tra chặt chẽ độ mặn, nhất là đối với cây ăn quả. Trong Tháng 1 các địa phương chủ động tích nước ngay khi có thể để ứng phó với việc giảm xả thủy điện từ Trung Quốc ảnh hưởng ở đầu Tháng 2.
• Vùng ven biển ĐBSCL: nguồn nước ngọt có nguy cơ bị thiếu hụt cao giữa mùa khô, xâm nhập mặn dự báo tại các cửa sông Cửu Long cao ngay ở tháng 1, tháng 2, duy trì cao trong tháng 3, giảm dần ở tháng 6. Chủ động các giải pháp bơm trữ nước và cấp nước sinh hoạt. Kiểm soát chặt chẽ các cống kiểm soát mặn và tích trữ nước phục vụ sản xuất giảm thiểu thiệt hại mặn lên cao ở đầu tháng 2.

4. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ

Dự báo nguồn nước mùa kiệt 2020-2021 về đồng bằng thấp, khả năng hạn mặn lịch sử đã được dự báo từ sớm. Việc giảm xả thủy điện Trung Quốc với thời gian kéo dài 20 ngày ở Tháng 1 sẽ làm ảnh hưởng đến nguồn nước và mặn lên cao nhất từ 8/2- 16/2/2021, đúng dịp tết Nguyên Đán - Xuân Tân Sửu. Các địa phương chủ động các biện pháp phòng chống hạn mặn từ bây giờ: Vận hành hệ thống công trình hợp lý, tăng cường khả năng lấy nước ngay khi có thể, hạn chế tiêu thoát, đảm bảo tích trữ nước trước khi các ảnh hưởng gia tăng từ thượng nguồn về. Việc lấy và tích nước đủ muộn nhất trước 7/2/2021 sẽ góp có hiệu quả để hạn chế thiệt hại khi mặn cao dịp Tết. Đồng thời tăng cường công tác giám sát mặn, cập nhật các bản tin dự báo thường xuyên để điều chỉnh kế hoạch phù hợp với các diễn biến nguồn nước. Các địa phương tiếp tục theo dõi thông tin cập nhật để điều hành sản xuất.

DOWNLOAD FULL BẢN TIN DỰ BÁO TẠI ĐÂY

Ghi chú:

• Việc dự báo nguồn nước mùa khô đang được thực hiện tại Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam theo sự phân công của Bộ. Bản tin dự báo sẽ được tiếp tục cập nhật các tuần kế tiếp và được đăng trên Website: http://www.siwrr.org.vn
• Ngoài ra để phục vụ kịp thời cho sản xuất, kính đề nghị các địa phương có các thông tin về tình hình xâm nhập mặn, nguồn nước, sản xuất hoặc có yêu cầu khác xin gửi về Viện theo email: vkhtlmn@gmail.com; htqt.siwrr16@gmail.com và tncnbvmt@gmail.com./.